Syruć Szymon (1809–1871), ziemianin, uczestnik powstania styczniowego.
Ur. w Syrutyszkach (pow. kowieński), był potomkiem Szymona Sirucia (Syrucia) (zob.), synem Michała i Józefy z ks. Druckich-Sokolińskich (wg J. Żychlińskiego: Józefy z Haumanów).
W młodości służył S. w wojsku rosyjskim, z którego wziął dymisję w stopniu porucznika. Po ojcu odziedziczył dobra w pow. kowieńskim: Bagatela, Syrutyszki oraz Szetejnie (Józefów), gdzie zamieszkał. Wzorowo prowadził gospodarstwo, angażując się także w sprawę uwłaszczenia chłopów. W czerwcu 1857 uczestniczył w zjeździe szlachty lit. w Kownie, którego celem było przygotowanie projektu reformy włościańskiej w Cesarstwie Rosyjskim. W r. 1861 został wybrany na zastępcę pośrednika ds. włościańskich z pow. kowieńskiego. W majątku Zygmunta Grużewskiego w Pilamoncie Montwidowej (pow. szawelski) brał udział w założeniu w r. 1862 pierwszego Kółka Gospodarskiego, którego celem było m.in. informowanie o ekonomicznym prowadzeniu gospodarstwa, prenumerata pism rolniczych, zakup maszyn i organizowanie wystaw rolniczych. W trakcie powstania styczniowego został w r. 1863 uwięziony na kilka miesięcy w Kownie. Uniknął zesłania, ocalił też od konfiskaty swe majątki, jednak został objęty dozorem policyjnym. Po konfiskacie Ignacogrodu, własności prezesa Wydz. Zarządzającego Prowincjami Litwy Jakuba Gieysztora, uratował jego zbiory biblioteczne, przewożąc je do Szetejń. Sam też zgromadził liczny księgozbiór. W r. 1871 przebywał na kuracji w Niemczech; w drodze powrotnej zginął 20 VIII 1871 pod Aschaffenburgiem w Bawarii w jednej z pierwszych katastrof kolejowych w Europie. Został pochowany na cmentarzu w Świętobrodzi niedaleko Szetejń.
S. był dwukrotnie żonaty; w pierwszym małżeństwie z Eufrozyną z Kossakowskich, córką Szymona i Józefy z Gorskich, miał córki: Wandę, niezamężną, i Elwirę (1839–1913), zamężną za Antonim Komorowskim. Po śmierci żony poślubił Weronikę (ur. 1825), córkę Józefa Bohdanowicza i Wiktorii z Kuniewskich, wdowę po Szymonie Kossakowskim (bracie stryjecznym pierwszej żony). W drugim małżeństwie miał córkę Józefę (1863–1954), zamężną za Zygmuntem Kunatem (ur. 1858); ich córka Weronika (1887–1945), żona Aleksandra Miłosza (1883–1959), miała synów: Czesława (1911–2004), poetę, i Andrzeja (1917–2002), dziennikarza i reżysera filmów dokumentalnych.
Siostra S-a Tekla (1824–1897), niezamężna, mieszkając od r. 1853 w Szetejniach, zajmowała się wychowaniem jego córek. W czasie powstania styczniowego była kurierką Gieysztora, który u niej przechowywał papiery i pieczęcie oraz organizował konspiracyjne spotkania.
O S-u wspominał Czesław Miłosz w wierszu „Mój dziadek Zygmunt Kunat” („To” Kr. 2000).
Mater. do biogr., geneal. i herald. pol., VII/VIII; Słown. Geogr. (Syrutyszki, Józefów ); Żychliński, XII 277; – Kiślak E., Walka Jakuba z aniołem. Czesław Miłosz wobec romantyczności, W. 2000; Śliwowska W., Syberia w życiu i pamięci Gieysztorów – zesłańców postyczniowych, W. 2000 (bibliogr.); Zieliński J., Duch pradziadka, „Istorija” T. 62: 2004 s. 77–81; – Buszyński I., Brzegi Niewiaży, Wil. 1873 s. 20; Czapski E., Pamiętnik sybiraka, Oprac. M. Czapska, Londyn 1964; Fałtynowicz Z., Wieczorem wiatr. Czesław Miłosz i Suwalszczyzna, Gd. 2006; Fiut A., Rozmowy z Czesławem Miłoszem, Kr. 1981 s. 34; Gieysztor J., Pamiętniki z lat 1857–1865, Wil. 1913 I 58, 101 (fot.), s. 130, 286, 342, II (fot. siostry S-a na s. 6); tenże, Wycieczka nad Niewiażę, w: Upominek wileński. Pismo zbiorowe poświęcone Józefowi Ignacemu Kraszewskiemu. Wil. 1880 s. 25; Miłosz C., Inne abecadło, Kr. 1998; tenże, Szukanie ojczyzny, Kr. 1996; – Lietuvos valstybės istorijos archyvas w Wil.: F. 378 (Kancelaria gen.-gubernatora wil.), Wydz. polit. 1868, vol. 64 g k. 17–20, toż 1869, vol. 229 k. 66.
Anna Brus